The Band Wagon (1953), του Vincente Minnelli

Όταν ανοιγοκλείνουμε τα μάτια, πόση από την μαγεία χάνουμε; Πόση από την εικόνα μας διαφεύγει; Έχει σημασία αν τα κλείσαμε μόνο για ένα δευτερόλεπτο; Γιατί ο χρόνος είναι πάντα ένας «υπολογίσιμος» παράγοντας. Αλλά όχι εδώ. Εδώ στερείται σημασίας. Η ομορφιά, έτσι όπως την αντιλαμβάνονται τα μάτια μας, δεν είναι μετρήσιμη. Τουλάχιστον όχι με συμβατικά, αριθμητικά συστήματα. Σήμερα την είδα πάλι. Την μπαλαρίνα του ονείρου, να πατάει ελαφρά στον ουρανό μου. Είδα και όλο αυτό το χρώμα να ξεπηδάει από τριγύρω και να την αγκαλιάζει. Κόκκινο, γαλάζιο, χρυσαφί. Είδα όλο τον κόσμο να μεταμορφώνεται σε ένα ξέφρενο μπαλέτο. Και δεν ήθελα να κλείσω τα μάτια μου ούτε στιγμή.

Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του 50 και ένα κινηματογραφικό είδος που μετρούσε ήδη μια εικοσαετία ζωής έφτανε τώρα στην ακμή του. Τα musical εμφανίστηκαν αρχικά (με τον Busby Berkeley εξέχουσα μορφή τους) ως το απόλυτο genre της ψυχαγωγίας, της απόδρασης. Ο μόνος σκοπός τους ήταν να προσφέρουν στον καταπονημένο λαό μια φαντασμαγορική διέξοδο από την σκληρή πραγματικότητα. Στο πέρασμα του χρόνου εμπλουτίστηκαν, δε δίστασαν να «σκοτεινιάσουν» επικίνδυνα (Meet me in St.Louis, My dream is yours), ακόμα και να αποκτήσουν πολιτική χροιά. Και μέσα από αυτήν την πορεία, φτάνουμε στην κορυφή. Φτάνουμε στο The Band Wagon.


Ο Minnelli είναι ασύγκριτος. Οι ταινίες του δεν αποτελούν ακριβώς ένα παράθυρο σε έναν άλλο, φανταστικό κόσμο. Σου δίνουν την ευκαιρία να μεταμορφώσεις τον ήδη υπάρχοντα. Κάθε πλευρά της πραγματικότητας γίνεται μια μουσικοχορευτική σκηνή. Με τα λόγια του Martin Scorsese, “The world is a stage and it belongs to those who can sing and dance”. Φανερά γοητευμένος από το σουρεαλισμό, ο Minnelli παρασύρεται από την ονειρική του φύση και αφήνει την ταινία του να αναδειχτεί σε θρίαμβο του ονείρου πάνω στη ζωή. Σε θρίαμβο της εικόνας. Ο ίδιος υποστήριζε πως το μόνο που τον ένοιαζε κάθε φορά ήταν η ιστορία. Αυτή ήταν το επίκεντρο όλων των προσπαθειών του στη δημιουργία μιας ταινίας. Όχι η εικόνα; Μα φυσικά και όχι. Οι ιδιοφυίες δεν προσπαθούν να είναι ιδιοφυίες. Απλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Και ο Minnelli ήταν μια ιδιοφυία της εικόνας. Και αυτό το όφειλε στη διαίσθησή του, και όχι σε οποιασδήποτε μορφής υπολογισμούς. Βέβαια, αυτή η αλάνθαστη διαίσθηση είχε κτιστεί υπομονετικά μέσα από την προϋπηρεσία του Minnelli σε διάφορα πόστα στον κόσμο του θεάματος (ντεκόρ, κουστούμια, φωτογραφία). Και όταν έφτασε να σκηνοθετεί, ο ίδιος λέει πως όφειλε την εικόνα των ταινιών του στο μεγάλο είδωλό του, τον Max Ophuls. Αυτό όμως που είναι προφανές σε όποιον έχει δει έστω και ένα φιλμ του είναι ότι ο Minnelli είναι ένας μεγάλος καλλιτέχνης. Ένας γνήσιος metteur en scene. Τα κάδρα του είναι στημένα με μεγάλη φροντίδα. Όλα βρίσκονται στη θέση τους. Μια «πλήρης» αρμονία προορισμένη να σαγηνεύσει τα μάτια του θεατή, που ανήμπορα να αντιδράσουν, αντικρίζουν με δέος και με μία απερίγραπτη ηδονή τα επί της οθόνης τεκταινόμενα. Απλά μελετήστε προσεκτικά κάποιο από τα χορευτικά νούμερα στο The Band Wagon. Προσέξτε τη ρευστή, αβασάνιστη κίνηση της κάμερας, η οποία συμμετέχει αρμονικά στη χορογραφία. Τραβήξτε το βλέμμα σας από τους πρωταγωνιστές και επικεντρώστε το στους κομπάρσους. Τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη, όλα είναι μέρος αυτού του υπέροχου κόσμου και τίποτα δεν μοιάζει παράταιρο. Και όλα αυτά μέσα από μακριές σε διάρκεια λήψεις και μονοπλάνα σεμιναριακά. Ναι, το The Band Wagon είναι ένα εξαιρετικό δείγμα κινηματογράφου. Και είναι γεμάτο από αξέχαστες σκηνές / τραγούδια. Το Shine your Shoe, το That’s entertainment (που και ως φράση μόνο έχει αφήσει εποχή), το ξεκαρδιστικό Triplets. Μα δύο σκηνές μόνο θα αρκούσαν για να το εξυψώσουν στο επίπεδο του αριστουργήματος. Το Dancing in the dark είναι πολύ απλά η κορύφωση κάθε έννοιας ρομαντισμού. Ένας άντρας και μία γυναίκα, σε ένα πάρκο που έχει χτιστεί θαρρείς μόνο για αυτούς. Γεννημένοι για να χορέψουν μαζί αυτό το χορό, με τα κτίρια, τα φώτα και ολόκληρη την πόλη να απλώνονται πίσω τους σαν ένα χάρτινο ντεκόρ. Γιατί όλα τα υπόλοιπα για αυτούς είναι ψεύτικα. Η μόνη αλήθεια κρύβεται στα αισθήματα του ενός για τον άλλο. Και φυσικά το μοναδικό Girl Hunt Ballet που κλείνει την ταινία σε ένα τελευταίο εικοσάλεπτο έκστασης. Αναπαριστώντας μια νουάρ ατμόσφαιρα που παίρνεις όρκο πως έχει ζωντανέψει μέσα από τις σελίδες κάποιου διηγήματος του Mickey Spillane, μένεις να χαζεύεις τα καλύτερα ίσως χορευτικά νούμερα στην ιστορία. Και μέσα στο Dem Bones Café, η Cyd Charisse με μία κίνηση αφήνει το παλτό της να πέσει για να αποκαλυφθεί, σε μια από τις πιο σέξι στιγμές στο σινεμά, το υπέροχο κόκκινο φόρεμά της. Και μετά…αυτή και ο Fred Astaire αναλαμβάνουν δράση και εσύ τους χαζεύεις. Εκείνος απλά ο καλύτερος. Για εκείνη, αρκεί μια φράση του ίδιου του Astaire. “When you dance with Cyd Charisse, you’ve been danced with”.

Μέρος της γοητείας του Band Wagon είναι η σύνδεσή του με πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα. Ο Fred Astaire υποδύεται τον Tony Hunter, έναν ξοφλημένο ηθοποιό, σε μια εποχή που ο ίδιος ο Astaire σκεφτόταν σοβαρά το ενδεχόμενο της απόσυρσης. Το ζεύγος των συγγραφέων, οι Morton, είναι προφανώς βασισμένο στους ίδιους τους σεναριογράφους της ταινίας, Betty Comden και Adolph Green. Ο χαρακτήρας του ταλαντούχου αλλά μεγαλομανούς σκηνοθέτη (που ενσαρκώνει σκαμπρόζικα ο Jack Buchanan) είναι μεν βασισμένος στον Jose Ferrer, ένα διάσημο δημιουργό του Broadway εκείνης της περιόδου, αλλά είναι προφανές ότι φέρει σαν κληρονομιά κάτι από τον Orson Welles, γεγονός που και ο Minnelli αργότερα παραδέχτηκε. Αυτό που δεν κατάλαβε μάλλον ούτε και ο ίδιος, είναι πόσο από τον ίδιο του τον εαυτό άφησε να φανεί σε αυτόν τον χαρακτήρα. Το The Band Wagon (μαζί ίσως με μία άλλη δημιουργία του Minnelli, το Meet me in St.Louis) αποτελούν τις καλύτερες επιλογές για πρωινή προβολή. Με γεμίζουν με αισιοδοξία, με χρώμα, με ρυθμό, με δύναμη, αλλά και με την ευχή ότι κάποια στιγμή θα φτάνει η νύχτα και δε θα νιώθω την ανάγκη να τα δω και πάλι. Μέχρι τότε…

Get Aboard!!


To κείμενο είναι του φίλου μου Αχιλλέα Παπακωνσταντή.