Το κείμενο που ακολουθεί είναι εμπνευσμένο από την εξαιρετική ματιά του φίλου Ηλία Δημόπουλου στο φιλμ, όπου συνόψισε με ενοχλητική ευστοχία την αντίστοιχη προσωπική του υπογράφοντος σε αυτό. «Θεού θέλοντος και Καιρού επιτρέποντος», έλεγαν οι παλιότεροι.
Κάθε ζωντανό ον στον άλλοτε μίζερο κι άλλοτε εξαιρετικά συναρπαστικό πλανήτη μας κουβαλάει πάνω του ένα ρολόι. Ένα ελαφρώς χαλασμένο ρολόι αφού άλλο μετράει γρήγορα κι άλλο αργά (βασανιστικά ή προς τέρψιν μιας ευτυχισμένης ζωής, αυτό έχει πολύ μεγάλη βιολογική, φιλοσοφική και κοινωνιολογική σημασία, αλλά είναι εκτός των στόχων του παρόντος κειμένου), πάντοτε όμως προορισμένο, με την υποχονδριακά προσεκτική, την κάκιστη ή την στοιχειωδώς καλή του συντήρηση, να κολλήσει τους δείκτες του για πάντα. Το στοίχημα τούτης της θλιβερά μικρής ή βαμπιρικά μεγάλης περιπλάνησης είναι να κερδίσουμε στα σημεία τον αντίπαλο πριν αυτός δεδομένα μας ρίξει στο καναβάτσο. Να προλάβουμε με την καρδιά μας να κλέψουμε εκείνες τις στιγμές που αργότερα θα φυλάξουμε στο μυαλό μας για πάντα (και εκεί είμαστε, ευτυχώς, θριαμβευτές), έναν μηρυκασμό δηλαδή: Απ’ το μυαλό για λίγο στην καρδιά, ένα χαμόγελο στο πρόσωπο και πίσω στο σεντούκι του μνημονικού. Και κάπως έτσι περνάνε οι ζωές όλων.
Ο Χρόνος δεν είναι σαρωτικός γιατί οδηγεί έναν προδιαγεγραμμένο βηματισμό προς τον Θάνατο, αυτό θα ήταν απαράδεκτα μοιρολατρικό. Ο Χρόνος είναι αμείλικτος μόνο για το μικρό εκείνο διάστημα, την στιγμή εκείνη, όπου το παρόν γίνεται παρελθόν και δεν προλάβαμε να αγγίξουμε, να μιλήσουμε, να νιώσουμε κάποιον, να πάρουμε μια διαφορετική απόφαση, να ζήσουμε το πάθος πριν τη λογική. Για τον λόγο αυτό άλλωστε μια εξαιρετική σπουδή στην έννοια και την επίδραση του Χρόνου σαν τούτη εδώ γίνεται εμμονοληπτική. Όλες όμως εκείνες οι αντιθέσεις που είναι η μήτρα της ανθρώπινης φύσης (η μίζερη ή συναρπαστική οπτική του κόσμου, η αξιολόγηση των στιγμών) ενώνονται υπό μια οικουμενική αλήθεια για την πραγματική ζωή του ανθρώπου, όπως αυτή πορεύεται: Από τον Έρωτα εκκινεί και στον Θάνατο καταλήγει, οτιδήποτε κι αν συμβεί ενδιάμεσα. Η ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον είναι παράξενη απλώς γιατί αυτός γεννιέται με συνθήκες διαφορετικές: Με ένα γερασμένο σώμα ως παιδί και με ένα μωρουδιακό λίγο πριν τον φυσιολογικό του θάνατο, ωστόσο και τούτη η ζωή οδηγείται από την μεγάλη οικουμενική αλήθεια της εκκίνησης και της κατάληξής της. Όπως ο καθένας, έτσι και ο Μπέντζαμιν επιλέγει να ζήσει την (παράξενη) ζωή του όπως εκείνος θέλει (αλλά και όπως εκείνη του επιτρέπει). Και, ευτυχώς, ζει το τώρα αδιαφορώντας για το νόημα μιας ζωής που, ούτως ή άλλως, είναι μάλλον σύντομη. Από την αρχή ως το τέλος ή, εν προκειμένω, από το τέλος ως την αρχή. Πριν ο Fincher γεμίσει με ιστορίες κάτω από την ομπρέλα της χρονοϊστορίας του το φιλμ, πριν εγκλωβιστούμε μαζί με τον εκπληκτικό Μπραντ Πιτ σε βλέμματα απορίας, έχει φροντίσει να παραδοθεί στον Χρόνο, βαδίζοντας επικίνδυνα σε μια μοιρολατρική γραμμή: Ο ωρολογοποιός που φτιάχνει ένα ρολόι του οποίου οι δείκτες γυρνούν ανάποδα και ύστερα αποσύρεται στη γνώση του ότι ο Χρόνος δεν σταματά, πόσω μάλλον δεν γυρνά πίσω κατά βούληση. Και μαζί με αυτόν ούτε οι νεκροί του, ούτε οι μοναδικές στιγμές που πήρε στο φευγιό του. Και γι’ αυτό η γερασμένη Ντέιζι βλέποντας τον Θάνατο να πλησιάζει (ή τον Χρόνο της να τελειώνει, όπως προτιμούμε ματαιόδοξα να λέμε) ζει ξανά τη ζωή της μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου της και με το ίδιο το νόημα της ζωής στο πλάι της.
Τι κι αν το βρήκε αργά, τι κι αν δεν το έβρισκε. Έζησε κι αυτή το παρόν, έγραψε το μέλλον της, αναπολεί το παρελθόν που η ίδια δημιούργησε και τελικά οριοθέτησε (ως ένας ακόμη θνητός άνθρωπος) την αιωνιότητα και τη “παντοτινότητα” στη διάρκεια μιας ζωής, όπου και έχει νόημα. Κι αν υπάρχει κάτι που κάνει αυτό το φιλμ ένα συγκλονιστικό αριστούργημα, είναι η ίδια η αδυναμία του Fincher, του μοναδικού στον κινηματογραφικό πλανήτη που τόλμησε μια τόσο υπερβατική ευθεία αναλογία του Χρόνου με τον Θάνατο προκειμένου να διηγηθεί μια ερωτική ιστορία, να ξεφύγει από τα όσα περιβάλλουν την ιστορία αυτή. Το προσπαθεί ως το τέλος χωρίς να τα καταφέρνει και εκεί που για δυόμιση ώρες νομίζεις πως έχεις δει ένα αποστασιοποιημένο και συναισθηματικά κλινικό φιλμ που σπουδάζει τον Χρόνο και δεν χωρά καρδιακές συγκινήσεις, εκείνο το βλέμμα αναγνώρισης του Μπάτον (περίπου όπως το «φυσιολογικό» μωρό ενστικτωδώς αναγνωρίζει την μητέρα του στις πρώτες του ματιές) στην Ντέιζι λίγο πριν κλείσει τα μάτια του για πάντα, είναι εκεί για να σου σμπαραλιάσει την καρδιά και να στείλει στο μνημονικό σου άλλη μια συγκλονιστική στιγμή για να μηρυκάζεις.
Έξυπνη προβολή του Άλτερ με το ξεκαρδιστικό Μπρούνο να παίζει στις αίθουσες. Προσέξτε το, δεν είναι ακριβώς... bedtime ταινία εκτός αν θέλετε να ξαγρυπνήσετε γελώντας. Κάπως έτσι άρχισαν όλα... Vote for Ali G!!!
Γερασμένοι στην ψυχή τους, ο Ρίτσαρντ (Τζον Μάρλεϊ) και η γυναίκα του, μάλλον τυπικό ζευγάρι αστών, υποκύπτει σε αυτό που μέλλει πάντα να καταστρέφει τον έρωτα (ή, αν προτιμάτε, να επικυρώνει την καταστροφή που ίσως νωρίτερα έχει έρθει), τη μοιχεία. Ο Ρίτσαρντ γνωρίζει τη Τζίνι (Τζίνα Ρόουλαντς-δεν θα έχετε δει και πολλές σπουδαιότερες ηθοποιούς στην ιστορία του σινεμά) και η γυναίκα του το νεαρό Τσετ. Και ως σπουδαίοι άνθρωποι νοιάζονται για τον έρωτα μπροστά στο αδιέξοδο, τον αναζητούν, αγωνίζονται και αγωνιούν για την αγάπη που βλέπουν να χάνεται (και όχι να έρχεται, κάνοντας τελικά το φιλμ σπαραχτικό). Μεγαλουργώντας και επηρεάζοντας το αμερικανικό σινεμά όσο λίγοι, ο σπουδαίος Κασαβέτης επεφύλασσε ένα απόλυτο αριστούργημα για την δεύτερη ταινία του. Με τα αυτοσχεδιαστικά παιχνίδια των ηθοποιών του σε μόνιμη θέση εντός του φιλμικού του σύμπαντος, οργάνωσε ένα δαιδαλώδες πρότζεκτ άνω των 100 ωρών υλικού, γεμάτου με τις προσπάθειες τριών χρόνων. Ένα φιλμ άψογα στημένο, μια πραγματική σπουδή της αγάπης και του νοήματος αυτής, της συμβίωσης και των αμφιβολιών, του χρόνου που περνάει από όλους και όλα, τον πραγματικό λόγο της ύπαρξής μας.
Μια γυναίκα αισθάνεται πως ο σύζυγός της αδιαφορεί γι’ αυτήν και τον απατά. Ο ίδιος όμως την αγαπά πραγματικά και όταν εκείνη θα παλέψει με τις τύψεις της αλλά και τις επερχόμενες ψυχικές διαταραχές, θα σταθεί δίπλα της. Ωστόσο, μόνο ο ίδια μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό της και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά ο Κασαβέτης που στρέφει το φιλμ σε αυτήν, το χτίζει πάνω της, του δίνει τον τίτλο του από αυτή. Άλλη μια εις βάθος μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς από τον Ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη που ανησυχεί ξανά από την αποξένωση, οδηγώντας την ταινία του εν μέσω αλυσιδωτών αντιδράσεων κατευθείαν στη θλίψη της οικογενειακής διάλυσης. Η σπουδαιότερη γυναικεία ερμηνεία που κινηματογραφήθηκε ποτέ είναι εδώ.
Όταν χάνει τη γυναίκα και το μωρό του, ένας άντρας ψάχνει το κουράγιο του να κρατηθεί στη ζωή. Τότε συναντά τον βρυκόλακα Λεστάτ που τον πείθει να ζήσει μαζί του στην αιωνιότητα. Η απροθυμία του να σκοτώνει ως βρυκόλακας για την τροφή του κάνει τη νέα του ζωή ακόμη πιο μίζερη και δυσβάσταχτη ώσπου γνωρίζει τη νεαρή Κλαούντια, η ύπαρξη της οποίας θα τον οδηγήσει σε πάνω από 200 χρόνια περιπλάνησης. Με σετ αξεπέραστο και τον σπουδαίο Νηλ Τζόρνταν στο τιμόνι, η Συνέντευξη με Έναν Βρυκόλακα έγινε ένα αριστούργημα των 90s . Το γοτθικό ύφος στο οποίο είναι άριστος ο Τζόρνταν (θυμηθείτε την Παρέα των Λύκων, το σπουδαιότερο ενήλικο παραμύθι στο σινεμά) γίνεται οδηγός του φιλμ, ο ρυθμός του είναι συγκρατημένος και η δράση του συνεχής. Ο Τζόρνταν γνωρίζει πως να χρησιμοποιήσει ως όχημα την βαμπίρ ιστορία του (άλλωστε τα πλάσματα αυτά είναι η ιδανική αλληγορία για τον χρόνο που παγώνει ανεπιθύμητα και περνά δίχως γυρισμό όταν θέλουμε να σταματήσει), καταρρίπτοντας τον μύθο της «σύντομης» ζωής με την απογοήτευση της αιώνιας περιπλάνησης. Κάτι σαν φιλμικό παράδοξο όπου οι ορκισμένοι horror fans ενδεχομένως να ξεφυσήσουν απογοητευμένοι από την απουσία του gore θεάματος και οι σινεφίλ με παρωπίδες ίσως απορρίψουν ένα φιλμ όπου ο Τομ Κρουζ δαγκώνει τον Μπραντ Πιτ, ωστόσο οι υποψιασμένοι θα απολαύσουν ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα. Επιπρόσθετα, η μουσική του Γκόλντεναλ είναι υπέροχη.
Στην Ιταλία του ’40 ο Γκουίντο, εβραϊκής καταγωγής Ιταλός βιβλιοπώλης, συλλαμβάνεται και με το γιο του στέλνονται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ορκισμένος να προστατέψει το μικρό του γιο από τη νοσηρότητα του φασισμού και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χτίζει έναν κόσμο ψεύτικο, μέσα και έξω από το στρατόπεδο, όπου όλα γίνονται για να είναι οι άνθρωποι χαρούμενοι, ένα οικουμενικό παιχνίδι με νικητές και χαμένους στο οποίο βυθίζονται και οι δύο. Δεν ξέρω τι λέτε, αλλά βρίσκω το φιλμ του Μπενίνι εξαιρετικό. Γλυκό αλλά όχι γλυκερό, με χιούμορ αλλά όχι ανήθικο στο θέμα που πατάει, μακριά από προβοκατόρικες διαθέσεις και ηθικολογικές εξάρσεις. Το παιδί μεγαλώνει εξίσου μέσα στον μικρό γιο αλλά και τον ίδιο τον Γκουίντο που βγάζουν τη γλώσσα στο θάνατο, ο ένας για να διατηρήσει το κουράγιο του και ο άλλος γιατί δεν τον γνωρίζει (και κατά συνέπεια κανένα δέος και κανένας φόβος δεν προκαλείται από αυτόν). Αν δεν κλάψει κάποιος, υποθέτω ότι έχει κάνει αφαίρεση είτε καρδιάς είτε δακρυγόνων αδένων.
εστιάζοντας στους ηθοποιούς του. Δημιουργικά ρηξικέλευθο, απλώνει τις θεματικές του από τον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό, στον έρωτα ως διέξοδο μιας δύσκολης ζωής, στη σημασία της μουσικής υπό το φόντο της Νέας Υόρκης του τέλους της δεκατίας του ’50. Με τους πρωταγωνιστές χαμένους στις σχέσεις τους αλλά και τις σχέσεις τους χαμένες οι ίδιες, πνίγονται στα αδιέξοδά τους αλλά και τη μητρόπολη του κόσμου που αδυνατεί να τους εντάξει επιπροσθέτοντας στο τραγικό του θέμα. Όσα ακολούθησαν, εν μέρει οφείλονται σε αυτό εδώ.
