All the Real Girls (2003), του David Gordon Green

Η Νόελ επιστρέφει στην πατρίδα της, κάπου στον αμερικανικό νότο. Γνωρίζει τον κολλητό φίλο του αδελφού της, τον Πωλ, και ερωτεύονται, αλλά «κανείς δεν είπε ότι έπρεπε να είναι τέλειοι».

Clean slate. Ή αλλιώς καθαρό μητρώο. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι γεννιόμαστε με αυτό, είναι βέβαιο ότι στην πορεία το χάνουμε. Πότε ακριβώς; Από πότε βαρυνόμαστε με αυτό που, έτσι γενικά, αποκαλούμε παρελθόν; Από πότε οι επιλογές μας καθορίζονται εν όλω ή εν μέρει από τις προσωπικές μας αναμνήσεις, από την προσωπική μας ιστορία; Από τις πιο «ανώδυνες» (μια ταινία, ένα τραγούδι, ένα βιβλίο - πώς αλλιώς να τα κρίνουμε παρά βασιζόμενοι στα όσα έχουμε ήδη δει, ακούσει, διαβάσει, ζήσει ως τότε) έως τις πλέον καθοριστικές για τη ζωή μας. Και τότε έρχεται η θλιμμένη συνειδητοποίηση ότι όσους ανθρώπους και αν γνωρίσουμε στην υπόλοιπη ζωή μας, όσους έρωτες και αν γεννήσουν οι διψασμένες μας καρδιές, δεν μπορούν παρά να πλημμυρίζονται από το παρελθόν μας, από τις επιλογές εκείνες που, είτε μας κάνουν να υπερηφανευόμαστε είτε να μετανιώνουμε, τελικά θα περπατούν δίπλα μας μέχρι το τέλος. Πόσο τραγικό, όταν ξέρεις ότι έχεις μία μόνο ζωή, μία μόνο ευκαιρία.

«Όσα και αν έκανες στο παρελθόν, τα δέχομαι, από τη στιγμή που αυτά σε έκαναν αυτό που είσαι σήμερα», λέει κάποια στιγμή η Νόελ στον Πωλ. Μία φράση που θα μπορούσε να είναι ειρωνική σε σχέση με όσα θα επακολουθήσουν, αλλά η ηρωίδα αξίζει τη συγχώρεσή μας καθώς αγνοεί τη συμπαντική εξάρτησή μας από το παρελθόν, χωρίς κανένα περιθώριο ελιγμών. Μία φράση που θα μπορούσε να ακουστεί μελό, αλλά όχι από μια ηθοποιό σαν τη Zooey Deschanel.

Το παρελθόν είναι αυτό που έρχεται να καθορίσει την εξέλιξη του έρωτα ανάμεσα στην Νόελ και τον Πωλ. Το αν έρχεται ως τιμωρός ή ως εκπρόσωπος της (τυφλής) δικαιοσύνης, ο καθένας μας είναι ελεύθερος να το αποφασίσει. Ο χρόνος, λοιπόν, γίνεται πρωταγωνιστής όχι μόνο στο θεματικό άξονα, αλλά και στην αφηγηματική τεχνική που επιλέγει ο ταλαντούχος σκηνοθέτης. Ακυρώνοντας κάθε έννοια συμβατικού κινηματογραφικού χρόνου, μετατρέπει το σινεμά σε αληθινή ζωή και την πλήξη σε ποίηση. Συλλαμβάνει φευγαλέα με την κάμερά του όλες εκείνες τις στιγμές που περνούν πριν προλάβουμε να τις απολαύσουμε και ρίχνει τις ταχύτητες σε εκείνες που φαίνονται σαν να μην τελειώνουν ποτέ ακριβώς επειδή μας βρίσκουν να υποφέρουμε.

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν φορτώνει την ταινία, η οποία κατορθώνει να είναι απίστευτα απλή και απλά πανανθρώπινη. Το «All the real girls» είναι η τρανή απόδειξη ότι για να φτιάξεις μια υπέροχη ταινία, δεν χρειάζεσαι τίποτα άλλο παρά ένα αγόρι και ένα κορίτσι, αρκεί να έχεις την ειλικρίνεια να κοιτάξεις την ανθρώπινη φύση χωρίς διάθεση αποστασιοποίησης, ωραιοποιητικής ή κατηγορικής. Και είναι η σίγουρη γνώση και η ειλικρίνεια του Green για τους μηχανισμούς της ανθρώπινης φύσης που κάνει την ταινία να είναι ταυτόχρονα λυρική αλλά και οδυνηρά ρεαλιστική. Πολύ πιθανό οι ήρωες να εκστομίσουν κουβέντες και να ψελλίσουν φράσεις που οι ίδιοι είτε έχετε πει είτε έχετε ακούσει στην αληθινή σας ζωή.

Η φύση, σε γενικότερο πλαίσιο, είναι ένας ακόμα πρωταγωνιστής στην ταινία. Ο Green δεν κάνει καμία προσπάθεια να αποκρύψει τις επιρροές του (κυρίως από τον μέγιστο Terrence Malick), αλλά επιλέγει σοφά να τις μεταφέρει σε εντελώς προσωπικό επίπεδο, στο δικό του, ολότελα ιδιοσυγκρασιακό στυλ, σε αυτό που δείχνει να γοητεύεται από τις μικρές ανθρώπινες ιστορίες, αφήνοντας τα μεγαλεπήβολα για τους άλλους. Μια μικρή, αλλά γλυκύτατη μπαλάντα είναι ολόκληρο το έργο, στοιχειωμένη από τα βλέμματα και τα αγγίγματα ανάμεσα στον Paul Schneider και την Zooey Deschanel (oh to get involved in the exchange of human emotions - κάτι τέτοιο πρέπει να είχε στο νου της η Bjork).


Το κείμενο είναι του φίλου μου Αχιλλέα Παπακωνσταντή.