Oldboy (2003), του Chan-wook Park

Τον Chan-wook Park τον γνώρισα στο φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας» με το αριστούργημά του “Sympathy for Mr. Vengeance” και, λίγο αργότερα, πολύ εντυπωσιασμένος από την δουλειά του αυτή, ανακάλυψα και το “ J.S.A.: Joint Security Area” ένα φιλμ που κινείται προκλητικά χαμηλότερα από το “Sympathy” και, το ίδιο προκλητικά, υψηλότερα από το 90% των ταινιών που βλέπω κάθε χρόνο. Κατάφερα να βρω επίσης ένα υπέροχο φιλμάκι μικρού μήκους του, το “Judgement”, που γύρισε το 1999, αλλά θα πούμε για όλα αυτά (και την υπόλοιπη δουλειά του) σε ένα αφιέρωμα όταν δω το “ I'm a Cyborg, But That's OK”, ίσως μέσα στην εβδομάδα.

Λατρεύω όταν οι ταινίες ισορροπούν τόσο σταθερά ανάμεσα στα θέματά τους, όπως κάνει το Oldboy. Με το ένα πόδι στο γνήσιο μελόδραμα και με το άλλο σε μια ακραία, αλλά όχι παλπ, βία, το φιλμ του Παρκ σηκώνει στις πλάτες του ταυτόχρονα και μία δεκαετία κινηματογράφου, καθώς προσωπικά την κατατάσσω στις καλύτερες ταινίες της περιόδου. Και για τον ίδιο είναι ένα στοίχημα με εις βάρος του πιθανότητες, που κερδίζει με το παραπάνω, διαλύοντας κάθε αμφιβολία, δίνοντάς μας αυτό το στιβαρό μοντέρνο νουάρ, με την κλιμάκωση και την κορύφωση αρχαιοελληνικής τραγωδίας. Πόσο δύσκολα μπορείς να συγκρατήσεις ένα χειμαρρώδες σενάριο εκδίκησης και την οργή που έχεις χτίσει εσωτερικά του χαρακτήρα σου; Ενός χαρακτήρα που βρίσκεται ξαφνικά φυλακισμένος σε ένα δωμάτιο με ένα κρεβάτι και μία τηλεόραση(!), μια «όμορφη» φυλακή, αδυνατώντας να κατανοήσει τί είναι αυτό που τον οδήγησε εκεί. Να τρώει το γεύμα που του περνάνε από το κάτω μέρος της απροσπέλαστης πόρτας που σφραγίζει την φυλακή του – και ποιός του το δίνει; Ίσως αυτός που του καθαρίζει το δωμάτιο όταν αυτό γεμίζει με εκείνο το παράξενο αέριο και πέφτει αναίσθητος. Και που όταν ξυπνήσει θα είναι πάλι περιποιημένο κι αυτός με ένα νέο κούρεμα, ξυρισμένος και καθαρός. Αλλά θα παραμένει φυλακισμένος.

Ο Ο-Ντε-Σου μετά από 15 χρόνια προσπάθειας όμως, αποδρά μόνος του με τα ερωτήματά του αναπάντητα: Ποιός τον φυλάκισε; Γιατί; Κι ό,τι κι αν ήταν αυτό που έκανε, άξιζε 15 χρόνια; Έχει μόλις λίγες μέρες για να βρει τις απαντήσεις, να ζήσει ή να δράσει, όπως δεν έκανε τόσο καιρό.

Ο Παρκ είναι μεγάλος σκηνοθέτης και τα βγάζει πέρα. Ο ήρωάς του ζει τα τελευταία 15 χρόνια γνωρίζοντας τον κόσμο από την τηλεόραση. Ζωή γι’ αυτόν σημαίνει μιλένιουμ στο κέντρο της Σεούλ, γκολ για την κορεατική ομάδα ποδοσφαίρου, εκλογή του νέου Προέδρου, ένα γυναικείο χορευτικό σόου που του λυγίζει την αξιοπρέπεια. Ζωντανός γι’ αυτόν είναι αυτή η μικρογραφία που κινείται στις 20 ίντσες που τον συντροφεύουν. Γι’ αυτό μια από τις πρώτες σκηνές του Ο-Ντε-Σου στον έξω κόσμο, όπου πρώτο του μέλημα είναι να χωθεί βίαια στο πρώτο εστιατόριο και να παραγγείλει «κάτι ζωντανό», αποκτά τέτοια δύναμη. Δεν θέλει να ικανοποιήσει την βιοποριστική ανάγκη του για τροφή, αλλά να καταβροχθίσει την ίδια τη ζωή, αυτή που στερήθηκε 15 χρόνια και που τώρα θα μπουκωθεί, προσπαθώντας να τα βάλει με τον χρόνο- τι ειρωνεία!

Τα όπλα του Παρκ είναι φανερά. Το αιχμηρό του χιούμορ που διαλύει ολοκληρωτικά κάθε διάθεση φορτωμένου δράματος, το σοβαρό του σεναρίου του που δεν αφήνει περιθώρια στον χαβαλέ της ακραίας βίας του και το γεγονός ότι ο ο ίδιος τολμά. Να εκθέσει πέραν των ορίων τον ήρωά του με αυτή την αριστοτεχνική κλιμάκωση της κατάστασής του, να ισορροπεί στις επιλογές του να συνεχίσει να ζει ή να ακολουθήσει την λογική του εμμονή κι αδυναμία να αναζητήσει τις απαντήσεις, να βυθιστεί στο παιχνίδι που του έστησαν, να σκεφτεί και να αναλύσει την παραμικρή κίνηση της ζωής του, ρισκάροντας, μεταξύ άλλων, την ψυχική του υγεία. Και τέλος η ατομική του βόμβα, ο σαρωτικός Min-sik Choi, μια ερμηνεία εξωπραγματική, ένας ποταμός έκφρασης συναισθημάτων, πονάει, υποφέρει, γελάει ειρωνικά κι εμείς τον ακολουθούμε - ακουσίως. Μας τραβάει. Μας σέρνει.

Όσο ο Ο-Ντε-Σου (κι εμείς μαζί του) ταιριάζει όλο και περισσότερα κομμάτια σε αυτό το εφιαλτικό παζλ τόσο οι απαντήσεις γίνονται πιο τρομακτικές, καθώς το ΠΟΙΟΣ απαντάται γρήγορα και ευτελίζεται αλλά το ΓΙΑΤΙ παραμένει. Και γίνεται πιο αρρωστημένο, ένα πρωτοφανές σοκ που ο Παρκ έχει χτίσει τόσο πειστικά με την αφήγησή του, που σκάει στα μούτρα και του πιο υποψιασμένου θεατή με το ωστικό κύμα που προκαλεί.

Το φιλμ είναι τόσο κουλ στυλιζαρισμένο, με σκηνές που καρφώνονται στο νου του θεατή και με ένα υπέροχο σάουντρακ βαλς ανακατεμάτων, αποτέλεσμα μοναδικό. Η σκηνή με το τρίλεπτο μονοπλάνο όπου ο Ο-Ντε-Σου συνθλίβει, κινηματογραφική αδεία, μια ολόκληρη συμμορία σε έναν στενό διάδρομο, με ένα μαχαίρι μονίμως καρφωμένο στην πλάτη του είναι η χαρακτηριστικότερη, αλλά όχι η μοναδική σκηνή ανθολογίας , ένας ακόμη άσσος από το μανίκι του Παρκ. Το Oldboy παραμένει μια retinal ηδονή, αλλά ο δημιουργός του δίνει στο φαινομενικά τετριμμένο θέμα της εκδίκησης μια σεμιναριακή προσέγγιση άνευ προηγουμένου. Και κάθε φορά που θα βλέπουμε το Oldboy, θα γυρίζουμε με απορία το κεφάλι: Πώς διάολο έχασε τον Χρυσό Φοίνικα από το ανεκδιήγητο Φαρενάιτ 9/11 ;;;